Bir dilim bitter çikolata yediğinizde kendinizi daha mutlu hissettiğiniz oldu mu? Veya uzun bir günün ardından işlenmiş gıdalarla rahatlamaya çalışırken yorgunluk ve huzursuzluk mu hissettiniz? Uzmanlar, beslenmenin sadece fiziksel sağlığımızı değil, ruh halimizi de önemli ölçüde şekillendirdiğini vurguluyor. Peki, hangi besinler psikolojimizi nasıl etkiliyor?
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nden Prof. Dr. Nevra Koç ile beslenme ve ruh sağlığı arasındaki ilişkiyi derinlemesine inceledik.
Akdeniz Diyeti, Depresyon ve Anksiyeteye Karşı Koruyucu
Beslenmenin psikolojik durum üzerindeki etkisine dikkat çeken Prof. Dr. Koç, son yıllarda yapılan araştırmaların, beslenme alışkanlıklarının ruhsal sağlığımızı ve bilişsel işlevlerimizi nasıl şekillendirdiğini ortaya koyduğunu belirtiyor. Koç, “Akdeniz tipi beslenme, daha fazla meyve, sebze, tam tahıllar, yağlı tohumlar ve balık içerdiği için depresyon ve anksiyete riskini azaltıyor” diyor.
Akdeniz diyetinin, beyin fonksiyonları ve stres yönetimi için faydalı olan temel yağ asitleri, vitaminler ve antioksidanları sağladığını belirten Koç, “Bu diyeti uygulamak, yaşa bağlı beyin atrofisini bile önemli ölçüde azaltabilir” şeklinde ekliyor.
Bunun aksine, işlenmiş gıdalar, rafine şekerler, trans yağlar ve doymuş yağlar bakımından zengin bir beslenme tarzı ise ruh hali bozukluklarının riskini artırabiliyor. Prof. Dr. Koç, sağlıklı ve dengeli bir beslenme düzeninin, mental sağlık üzerinde koruyucu etkiler sağlayabileceğini belirtiyor.
Düşük Karbonhidratlar Depresyonu Tetikleyebilir
Besinlerin ruh halimizle olan ilişkisi sadece bunlarla sınırlı değil. Karbonhidratlar, proteinler ve yağlar beyin fonksiyonu ve duygusal düzenleme için temel öğeler. Koç, “Karbonhidratlar, beyin için birincil enerji kaynağıdır. Ayrıca ruh halini ve uyku düzenini düzenleyen serotonin üretimi için de önemlidir” diyor.
Ancak düşük karbonhidratlı diyetler bazı kişilerde artan sinirlilik ve depresif belirtilerle ilişkilendirilebiliyor. Aynı şekilde, yetersiz protein alımı da bilişsel bozukluklara ve ruh hali dengesizliklerine yol açabiliyor. Prof. Dr. Koç, sağlıklı yağlar ve omega-3 yağ asitlerinin nöronal bütünlüğü desteklediğini belirtiyor. “Omega-3 yağ asitleri, beyin fonksiyonları için kritik rol oynar ve yeterli alımı depresyon semptomlarını azaltabilir” diyor.
Şeker Tüketimi Ruh Halini Bozuyor
Yüksek şekerli diyetler, kan şekeri seviyelerinde dalgalanmalara yol açarak ruh hali değişimlerine, sinirliliğe ve yorgunluğa neden olabiliyor. Ayrıca, şeker tüketimi, depresyon ve anksiyete gibi ruhsal bozukluklarla bağlantılı artan inflamasyon ve oksidatif stres ile ilişkilendiriliyor. Prof. Dr. Koç, “Aşırı şeker alımı, depresyon riskini artırabilir” diyor.
Asidik Besinler ve Bağırsak Sağlığı
Yüksek oranda asidik içeceklerin ve işlenmiş gıdaların, doğrudan olmasa da bağırsak sağlığı aracılığıyla ruh halini etkileyebileceği biliniyor. Bağırsak mikrobiyotası, beyinle iletişim kurarak ruh halimizi etkileyebiliyor. Prof. Dr. Koç, “Aşırı işlenmiş ve asidik besinler, bağırsak mikrobiyotasını olumsuz etkileyebilir ve bu da ruh sağlığını kötüleştirebilir” diyor.
Fermente Besinler Zihinsel Sağlığı Destekler
Fermente gıdaların probiyotik ve prebiyotik açıdan zengin olması, bağırsak sağlığını iyileştirebilir ve depresyon semptomlarını hafifletebilir. Koç, “Bağırsak mikrobiyotası ve beyin arasındaki ilişki, ruh halini doğrudan etkiler” diyerek, fermente gıdaların zihinsel refahı artırabileceğine dikkat çekiyor.
Beslenme ve Ruh Sağlığı: Gelecekteki Yönelimler
Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar, beslenme ve mental sağlık arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamamıza yardımcı oldu. Prof. Dr. Koç, gelecekte beslenme alışkanlıklarının psikolojik danışmanlık süreçlerine entegre edilmesinin, ruh sağlığını güçlendirmede etkili bir yöntem olabileceğini belirtiyor. “Beslenme uzmanlarının, bireylere ruh sağlığını destekleyen beslenme rehberliği sunması, psikolojik bozuklukların önlenmesinde ve yönetilmesinde önemli bir strateji olabilir” şeklinde sözlerini tamamlıyor.
